Sociocratie: Zijn we er klaar voor om alle beslissingen zélf te nemen?

door Merel

Een verkenning van sociocratie als besluitvormings- en groepsvormingssysteem. 

Sociocratie is een bestuursvorm die uitgaat van de gelijkwaardigheid van individuen. Die komt tot uiting in het principe dat een besluit alleen genomen kan worden wanneer alle betrokkenen geen overwegend beargumenteerd bezwaar hebben tegen het nemen van dat besluit. Dit principe wordt het consentbeginsel genoemd. In Jip en Janneke taal: iedereen krijgt altijd de kans om mee te beslissen. Om een besluit te nemen is iedereen akkoord, danwel hebben leden geen zwaarwegend bezwaar.

Veel reacties die ik hoor hierop zijn in de trant van: “Ja, dat is toch niet haalbaar?”, “Het duurt toch veel te lang als iedereen zijn zegje erover moet doen?”. In de training die ik heb gevolgd werd duidelijk dat het wel degelijk kan. Dat het snel kan, dat het ongelofelijk veel onderling vertrouwen opbouwt en dat het speels kan zijn!

Voorwaarde daarvoor is wel dat het systeem goed is geïmplementeerd (liefst iedereen getraind) en dat we comfortabel worden met een andere manier van denken.

Wanneer mensen samenkomen nemen ze aan dat ze allemaal voor hetzelfde komen

Aangezien wij mensen van actie houden, dromen en idealen hebben, zijn we al gauw bezig met concrete stappen, plannen en oplossingen. Maar als je niet oppast, allemaal vanuit een ander perspectief. Voor je het weet wordt er gekibbeld over verschillende belangen, invalshoeken en raken we elkaar kwijt aan misverstanden. Zonde!

Sociocratie richt zich op het verhelderen van en komen tot een gezamenlijke, levendige visie.

Bijvoorbeeld: Wat zou er moeten gebeuren in deze woongroep de komende vijf jaar zodat je er perse bij wilt zijn? Wat zou er moeten gebeuren om deze ervaring voor jou fantastisch te maken?

Zo wordt er een gezamenlijke visie geschreven. Vervolgens wordt elke beslissing aan deze visie getoetst met het criterium: draagt dit besluit bij aan het toewerken naar onze visie? Dit is een belangrijke! Als je dit goed uitvoert voorkomt het dat elke persoonlijke mening of voorkeur doorgeakkerd moet worden. Om knopen makkelijk door te hakken helpen de volgende twee vragen:

• Is het goed genoeg voor nu?
• Is het veilig genoeg om uit te proberen?

Het gaat niet om het perfecte besluit of de perfecte stap, maar de vólgende stap die ons dichterbij ons doel brengt.

Waarom is het zo belangrijk om oplossingen en beslissingen te nemen waar iedereen zich comfortabel bij voelt?

Onze huidige maatschappij is zeer voorwaardelijk. We hebben een afrekencultuur. Allerlei ongeschreven regels waaraan je moet voldoen. Dat veroorzaakt gevoelens van onveiligheid, omdat er hiermee een dreiging is van uitsluiting. Vanuit die onveiligheid treden er overlevingsstrategieën in werking, zoals aanpassing of juist opstandigheid. In beide gevallen gaat het ten koste van onze authenticiteit en het tot recht komen van onze zijnskwaliteiten. Een democratie lost dit niet op. We kiezen mensen die ons vertegenwoordigen en vervolgens wordt er gewerkt met een meerderheidsbelang- of besluit. Ik zie hierbij twee problemen.

Het eerste probleem is dat we ons gezag, en uiteindelijk onze verantwoordelijkheid, uitbesteden aan anderen. Vervolgens kunnen we de groep mensen die de verantwoordelijkheid overneemt weer afrekenen wanneer er iets niet goed loopt. Cirkel compleet. Ik denk dat het tijd is, en zeker in deze specifieke tijd, om helemaal zelf ons gezag en verantwoordelijkheid te nemen. Het tweede probleem is dat het minderheidsbelang, de minority voice, ongehoord blijft en dat zorgt op de lange termijn voor problemen. De ongehoorde minority voice kan zich via de escalatieladder ontwikkelen naar onderhuidse verwijten, het vormen van bondjes, machtsstrijd, openlijke ruzies tot aan samen de afgrond in. Je groep ligt in puin. Daarbij heeft elk individu zijn eigen wijsheid, minority of niet, waarvan het belangrijk is dat het wordt meegenomen omdat dat het geheel versterkt.

Voor mij is sociocratie de missing link geweest voor het ontwikkelen van een gezonde, levendige groep waarin de energie lekker stroomt. Waar ieder helemaal tot zijn recht kan komen en we gezamenlijk grote creatiekracht ontwikkelen. In het belang van ons hoogste goed, en dat van de kosmos!

Tools

Sociocratie heeft een grote toolset en heldere structuur om op basis van consent tot besluiten te komen. Het gaat te ver om deze hier allemaal uit de doeken te doen. Het is belangrijk om nog te vermelden dat er wordt gewerkt met cirkels of kringen. Een kerncirkel die, wanneer de groep groter wordt, subcirkels krijgt met eigen specialiteiten. Zoals financiën, permacultuur, bouwen etc. Tussen de cirkels blijft er connectie bestaan via afgevaardigden. Móet je je altijd uitspreken over een te nemen beslissing? Nee. Daarom zijn er subcirkels. Belangrijk is dat iedereen die beïnvloed wordt altijd de gelegenheid heeft om mee te denken en te beslissen. Het is niet verplicht, maar er is altijd een mogelijkheid. Andere tools zijn bijvoorbeeld het zorgvuldig formuleren van een concreet voorstel, waarbij gebruik is gemaakt van ieders input en kwaliteit, dragend voorzitterschap, een logboek voor besluiten en beleid om , verschillende soorten meetings, feedbackrondes en niet onbelangrijk: Het vieren van besluiten!